Voor ca. 1750 gaan
de namen "Van Amelsfort", "Van Amersfort",
"Van Amelsfoort", "Van Amelsvoort",
achtereenvolgens over in: Van Amelfoirt, Van Amervoirt,
Veramelvoirt, Veramelvoert, Veramervoert, Van Amervoert en Van den
Amervoert.
"De Amer was vroeger een riviertje. Het dorp
Moergestel (betekent: hoger gelegen bouwgrond in het veen) is
ontstaan aan de rivier, die in vroeger tijden Amer of Emer en
daarna A of Grotestroom heette, om tenslotte in de 18de eeuw de
naam Reusel te krijgen. Amerlaer of Nemerlaer onder Haaren,
Emerhorst onder Esch en Amervoert onder Moergestel hebben dus met
deze stroom te maken. De naam Amervoert wijst erop, dat Moergestel
een doorwaadbare plaats (voort) in de rivier was. De Amervoert was
gelegen in de Heyze, waar de Reusel en de Beekse Lei samenkwamen.
In deze streek waren veel moerassen, waardoor het land moeilijk te
doorkruisen was."
Zie ook het kort overzicht van de
geschiedenis van Moergestel uit de inventaris van het archief
Dorpsbestuur Moergestel:
Inventaris van het archief van het Dorpsbestuur Moergestel, 1301-1814
In Jaargang 1948 - 1949 van De Kleine Meijerij heeft Ferd. Smulders er een stukje over geschreven. In het artikel "Een praatje over de Amer en de Dieze" zegt hij hierover het volgende:
"In het oudste Schepenprotocol van Oosterwijk (1418 - 1421) vindt men de familienaam: van der Amer(s)voort. Deze doet op het eerste gezicht noordelijk aan, zodat men die voor een geimporteerde naam zou kunnen houden. Maar wat is het geval? Ergens in het Moergestels Broek, zoals ik ontdekte ligt een plaats met de naam Amersvoort. Het was mij niet mogelijk uit de beschikbare archief-gegevens af te leiden, waar die Amersvoort precies gelegen was, totdat ik in een oud notaris-protocol van Oisterwijk, bij toeval aantrof enige acten over den hertgang Heizen. Hier werden de palen of grenzen van Heizen vernoemd. Een dezer palen stond: "te Amersvoort, daar de groote stroom van Moergestel en de Leijestroom in malkander zijn loopende" (Oosterwijk R.923, akte Nr 316 - 20-9-1731). Nu is het duidelijk: het is de plaats waar de Reuzel of "Nemer" samenkomt met de "Hilver" of "Beekse Leij" ten zuiden van de Heizense dijk, d.i. waar de weg van Heizen of de Broeksie over den stroom naar het Broek loopt. Amersvoort betekent: overgang over de Amer. Hebben we deze naam al niet eens meer gehoord? Inderdaad: het kasteel Nemerlaer heet in de oudste Oosterwijkse Schepenprotocollen altijd: Amerlaar. Als we deze twee gegevens kombineren, Amersvoort en Amerlaar, kunnen we wel als zeker aannemen, dat de rivier die Nemer genoemd wordt, vroeger Amer heeft geheten. Stukken land worden in de 15e en 16e eeuw aangeduid, als liggende achter den Amer of achter den Emer. De n van het lidwoord is later vastgeraakt aan het substantief, zoals bijvoorbeeld in de familienaam De Notter (vroeger Den Otter). We kennen de Amer ook als Maasmond beneden Geertruidenberg. De stad Amersvoort ligt aan de Eem. Even ten oosten van de Nederlandse grens ligt de Eems (oudtijds Amisia). De namen der rivieren zijn meestal heel oud, Amer betekent waarschijnlijk niets anders dan eenvoudigweg: Beekvliet of Waterloop. Het kan samengesteld zijn uit twee stammen, die allebei water betekenen, zoals b.v. Isara (de oude naam van de Oise, de Isère, de IJzer en de Isar) samengesteld is uit Is- en Ar-, die allebei water betekenen. Amer zou dan enigszins overeenkomen met Demer (uit Tamara) en Dender (uit Tanara) en met Sambre (uit Samara). De Amer of Nemer liep vroeger ten zuiden van het Haarens Kasteel; de Oisterwijkse Leij liep ten noorden door de kasteelgracht en voegde zich bij de Nemerlaarse brug bij de Nemer. Op het ogenblik loopt de Leij ten zuiden van de Spoorweg door een nieuw gegraven loop en voegt zich bij de spoorbrug, ten zuiden van Nemerlaar bij de Nemer."
De vroegste vermelding van de naam Van der Amervoert die ik heb kunnen vinden is van Jan van der Amervoert en zijn kinderen, Godevart van der Amervoert en de broers Jan en Gherart Meeussoen van der Amervoert uit een Moergestelse Cijnsrol uit 1359.